Biyoğrafi ve Şiirlerden Örnekler

           ÂŞIK ALİ’NİN BİYOĞRAFİSİ VE
             ŞİİRLERİNDEN ÖRNEKLER:
      Eserlerini incelediğimiz Âşık Ali Ataş Kahramanmaraş’ın Çağlayancerit ilçesindendir. Amacımız, çalışmamızla Kahramanmaraş, Çağlayancerit âşıklığını ve Âşık Ali’nin hayatını, edebî şahsiyetini, eserlerini değerlendirmek; Türk kültür ve edebiyatı ürünlerinden olan Ali’nin şiirlerinin kaybolup gitmesini önleyerek Türk millî kültürüne katkı sağlamak ve şiirleri incelemek suretiyle de 21.Yüzyıl âşık edebiyatının, âşıklık geleneğinin değerlendirilmesine yardımcı olmaktır. Ayrıca Ataş’ın şiirlerinin içerik özelliğiyle bölgeyle ilgili yapılacak sosyolojik, psikolojik, siyasi ve kültürel araştırmalara da bir fikir verebilmektir. Şiirleri ve biyografisiyle ilgili bilgilere ulaşmamda her türlü kolaylığı sağlayan Âşık Ali’ye saygılarımı ve teşekkürlerimi sunarım.
       ÂŞIKLIĞA İTEN SEBEPLER:
       Ali Ataş köylerinde saz çalan Âşık Hüseyin’in saz çalıp söylediğini görmüştür. Hem meraklı yapısı hem de âşıklığa ilgisinden dolayı saz çalmaya merak sarar Bunun için öncelikle bir sazının olması gerekmektedir. 5 kiloluk yağ tenekesinden kendine bir saz yapıp çalmaya başlar. Babasının tepki göstereceğini düşünen Âşık Ali saz çalmaya gizli, gizli devam eder. Âşık Ali kendi el becerisi ve imkânlarıyla yaptığı sazı ile saz çalmayı iyice öğrenir. Daha sonra babasının verdiği harçlıkları biriktirip yeni bir saz alır. Saz çalmaya devam eder. Köylü artık Ali’den söz etmeye başlar. Ancak köy sakinleri Âşık Ali’nin babasına bu durumu adeta ihbar etmişlerdir. Çiftçilikle uğraşan baba Veli Bey, Ali’nin saz çalmasını istemez.

   Tarlada bağda bahçede çalışmasını ister. Ali sazını çalmaya devam etse de babasının sazını kırmasından korkar. Ve bir gün Ali sazıyla birlikte babasına yakalanır. Sazını elinden alıp duvara çalar kırar. Olayın akabinde Âşık Ali o gece evinden köyünden ayrılır. 30 kilometrelik yolu dağdan dağa yayan yürüyerek asfalta varır. Bir yük kamyonuna binerek Kahramanmaraş’a gider. Beş parasız, referans ve tanıdık olmaksızın. Burada onu zorlu bir süreç beklemektedir. Fakat mücadeleci yapısı ve kıvrak zekâsıyla tüm sorunların üstesinden gelmeyi bilir, hem hayat adına hem de âşıklık adına çok büyük tecrübeler kazanır. Ali Kahramanmaraş’a geldikten sonra Saray altı mahallesinde Hüseyin Bey’in işlettiği bir hana yerleşir.

Günlüğü 10 kuruş’a bir yıl bu handa yatar kalkar. Bu dönemde hamallık, boyacılık, seyyar satıcılık ve fotoğrafçılık yapar. Yazdığı şiirleri matbaada çoğaltarak çarşıda mahallede satmaya başlar. Kazandığı paralarla kendine bir saz satın alır. Ortamlar uygun olduğu zaman etrafında toplananlara saz çalıp türküler söylemeye başlar. Âşık Ali Kendini geliştirmiş ve kendine olan güveni artmıştır. Bu dönemde yerel birçok âşıklarla şairlerle karşılaştığında atışmalar yapmıştır.
---------------------
    MAHLASI: (âşık)
    Âşık Ali’nin (1967) yılında Elbistan’ın Ekinözü kasabasına gitmesi, onun için âşıklık yolunda dönüm noktası olur. Âşık Ali kendi şöhretinden habersiz ancak oradaki halk arasında ünlü bir âşığın içmeye geldiği konuşulmaktadır. Kendisi de bu ünlü âşık kimmiş diye merak etmektedir. Dilden dile dolaşan âşığın kendisi olduğunu çok geçmeden anlar. Halk tarafından kahveye davet edilir. Bu çapta bir ilgiyle ilk kez karşılaşmıştır. Kahve Halk’ını şu dörtlüklerle selamlamıştır
-------------------------------
Kulak verin hey insanlar,
Bu kahveye hoş geldiniz,
Canım kurban size canlar,
Bu kahveye hoş geldiniz.
-------------------------------
Ali ikinci bir şiiriyle kendini şöyle tanıtır.
-----------------------------
Merak edip sorarsanız,
Cerit’liyim, Efendiler.
Sorup araştırırsanız,
Cerit’liyim, Efendiler.
-----------------------------
    Elbistan’ın Ekinözü kasabasında gördüğü bu ilgi ve sevgiden sonra şiirlerinde (Âşık) mahlasını kullanmaya başlar.
-----------------------------
        ETKİLENDİĞİ ÂŞIK VE ŞAİRLER:
        Âşık Ali Kahramanmaraşlı olması nedeniyle de dikkatini çeken Âşık Mahzuni Şerif olmuştur. Mahzuni’nin bazı eserlerini kendi sazı kendi sesi ile seslendirmiştir.
Ayrıca 1983,1984 yıllarında Abdurrahim Karakoç’a şiir ve mektup yazarak sürekli iletişim halinde olmuştur. Ancak Âşık Ali son yıllarda üstadı Abdurrahim Karakoç’la görüşememiştir. Âşık Ali her zaman üstadına olan saygısını, bağlılığını hem dizelerinde hem konuşmalarında ısrarla vurgulamıştır. Çünkü Karakoç onun için vazgeçilmez bir dost, bir ustadır. Ve öyle de kalacaktır.

7 Haziran 2012 tarihinde hakkın rahmetine kavuşan üstadına yazdığı şiirden (1) örnek
------------------------------
Derya seli gibi akan ırmak’tın
Acı haberinle herkesi yaktın
Şairleri öksüz yetim bıraktın
Ölümün bizleri üzdü Karakoç
-------------------------------
     Şiirin devamı şairin 2.Şiir kitabı olan (Anlatamadım)’In (135) sayfasında yer almaktadır.
--------------------------------
     EVLİLİĞİ VE ASKERLİK:
     Ali 16.04.1968’de evlenir. 22 Kasım 1968’de askere gider ilk birliği Sivas temel tepedir. Burada Yılmaz Güney ile Tanışır. İki ay sonra Tokat’a tayin olur tokat’ta da sanatçı Muhlis Akarsu ile tanışır Akarsu ile bir kez de olsa sahne alır. Tokat’ta 2 aylık eğitimi tamamlar Erzurum Pasinler’e gider. 16 ay Pasinler’de kalır daha sonra tüm alay Kars’ın Sarıkamış ilçesine taşınır. Sarıkamış’ta 4 ay kalır. Askerlik görevini Sarıkamış’ta sonlandırır. Askerlik görevine başladığı ilk dönemlerden itibaren eve mektup yazarak sazını istemiş askerlik döneminde de çalıp söylemiştir. Ali askere evli gider O gurbetin ayrılık acısıyla sarsılmış duygularını şu şiirlerle ifade etmiştir:
--------------------------------------
Azrail canımı almaya gelmiş,
Yoksun diye ölemedim nazlı yar,
Karlı kışlı dağlar kesti yolumu,
Engel oldu gelemedim nazlı yar.
--------------------------------------
    Âşık ikinci bir dörtlüğünde yârine şöyle seslenir.
--------------------------------------
Sabah kalk borusu çaldığı zaman,
İlk aklıma gelen sensin sevdiğim,
Duruşun bir başka bakışın yaman,
Ağlamasın yüzün gülsün sevdiğim.
--------------------------------------

    Özellikle çetin kış şartlarında, duyduğu gurbet acısını aşağıdaki şiirlerinde dile getirmiştir.
--------------------------------------
Erzurum’un kışı zor çekilmiyor,
Pasinler’in yeli hiç kesilmiyor,
Eşim mektup yazmış durma gel diyor,
Beni Memlekete gönder albayım.
--------------------------------------
    24 ay askerliğin ardından köyüne döner yine Çukurovalarda çapa ve pamuk toplama işlerinde çalışır. Kendine bir iş edinmeyi düşünür radyo tamirciliğiyle ilgili dergi ve kitaplardan hareketle, 1 yıl içerisinde kendi kendine radyo tamirciliğini A-Z ye öğrenir, köyünde elektrik yok radyonun lehim işlerini gazocaklarında demir ısıtarak yapar. Geçimini de bu işten sağlar. 1984’te köyüne elektrik gelir. Yine derki ve kitaplardan yararlanarak televizyon tamirciliğini de öğrenir ve mesleğini geliştirir. Âşık Ali köye gelen elektrik tesisat ustalarını izleyerek bu sistemi de öğrenmiştir. Bu dönemde evine elektrik almak isteyenlerin tesisatlarını ek iş olarak döşemiştir. Elektrik ve elektroniğe özel bir yeteneği olan Ali Ataş yine dergilerden temin ettiği şemalardan yola çıkarak bir radyo vericisi yapar. Uzun orta ve kısa dalgadan köye müzik yayını yapmaya başlamış.

Günde bir saat yaptığı müzik yayını 1992’den 2001’e kadar devam ettirmiştir. 2001’de bir şikâyet üzerine mahkeme kararıyla yayını durdurulmuştur. Ali seksenli yıllarda kendi dükkânı için geliştirdiği telesekreterli telefonu da adan ze ye kendisi yaparak on yıl sorunsuz kullanmıştır. Hiçbir elektrik-elektronik eğitimi almadan başardıklarıyla ilgili bilim dünyasının da tanıyıp tanıtması gereken bir kişidir.
--------------------------
     INTERNET ORTAMINDA ÂŞIK ALİ ATAŞ:        
     Âşık Ali, 04 Mart 2003 tarihinde bilgisayar ve internet ile tanışır. Ali’ni 4 tane adına yapılmış web sayfaları vardır. Ali bey kendi adına kurduğu ilk web sayfası (http://www.atasali.com/) Kendisinin yaptığı sitesinde şiir ve makaleler yazmaya devam etmektedir.
(http://atasali.blogspot.com.tr/)
(http://cerithaber.blogspot.com.tr/)

http://atasalibelgesel.blogspot.com/

Âşık Ali’nin şiirleri Kahramanmaraş’ın mahalli gazetelerinde yayımlanmıştır. Çağlayancerit’teki okulların çıkardıkları dergi ve gazetelerde şiirleri yayımlanır. Kahramanmaraş valiliği tarafından yayımlanan Maraş’ın Meşhurları adlı kitapta kısa bir biyografisi yer almış. Ayrıca; Yeni şiir Antolojisi cilt 1-2’de Çağdaş Genç Şairler ve Şiirleri Antolojisin de, Ceridoğulları ve Oğuzlar adlı eserlerde şiirleri yayımlanır. İnternet ortamında ise; Antoloji.com, Elbistan’ın Sesi ve Çağlayancerit net ve ilçe kaymakamlık sitesinin kültür sanat sayfasında şiirleri yayımlanır. Âşık Ali boş durmaz şiir kitapları da yayımlamaya devam eder.

       ŞİİRLERDE ÖLÇÜ VE DURAKLAR:                 
       Hecelilerde 5+2, 8+3, 7+4, 9+4 biçiminde de durak kullanılabileceği dile getirilmekle birlikte bunlarda tam bir kesinlik söz konusu değildir. 8’li kalıp semailerde, 11’li ölçü ise koşma âşık edebiyatı nazım şekillerinde kullanılmıştır. Âşık Ali, hece ölçüsünü başarıyla kullanmıştır. Âşığın ölçüsüz yazdığı şiiri yoktur. Âşık Ali şiirlerinde yoğunluklu olarak yarım ve tam kafiye kullanmıştır. Âşık, özellikle tahkiyeli ve nasihate dayalı şiirlerinde düşünceyi özgür bırakmak, anlatımın sınırlarını genişletmek için yarım kafiye kullanmıştır.

       Yarım kafiyenin ahengi sağlayamadığı, düşüncenin şiir ahenginin önüne geçtiği noktalarda nakarat, tekrarlar, ayak ve rediflere başvurulduğu görülür. Şiirlerin çoğunda ek veya sözcük redif kullanılmıştır. Şiirin bütününde aynı kafiye türünün kullanımı yaygın değildir. Yani aynı şiirde, bir dörtlükte yarım kafiye kullanılmışsa diğer dörtlükte tam veya zengin kafiye kullanıldığı görülüyor. Ataş’ın, kafiyeyle ilgili tüm biçim unsurlarına hâkimiyeti olmakla birlikte kafiye; serbest ayak vb. şekle bağlı terimlerden bazılarını bilmektedir. Ali’nin şiirlerindeki kafiyelerle ilgili bazı hususiyetleri örneklendirelim: Zengin Kafiye: Üç veya üçten fazla ses benzerliğine dayalı kafiye çeşididir. En az üç ses benzerliği olmalıdır. Yarım ve tam kafiyeye oranla, âşık bu kafiye çeşidini daha az kullanmıştır.
------------------------------------
Örnek 1:
Bu insanlar seni sevmese bile,
Gel sen her insanı sevmesini bil.
Biz insanoğlunun kaderi çile,
Gelen belalara sabretmesin bil.
------------------------------------
Örnek 2:
Münafığa olma yakın,

Cahillere yakın olma.
Karşısında tavır takın,
Cahillere yakın olma.
-------------------------------------
Örnek 3:
Beyler evimizin orta direği,
Dünya kadınları sevinsin bugün.
Bütün sofraların ballı böreği,
Dünya kadınları sevinsin bugün.

-------------------------------------

   Tunç Kafiye: Dörtlükte bir dize sonundaki kelimenin bir diğer mısra sonundaki kelimenin içerisinde kullanılmasıyla oluşturulan kafiye biçimidir. Âşığın şiirlerinde bu kafiye biçimi de az kullanılmıştır.
-----------------------------------------
Örnek 4:
Kur-anı Kerimde okunur ayet,
Çok bozuldu bizim köyün düzeni.
Dedi kodu gıybet çoğaldı gayet,
Çok bozuldu bizim köyün düzeni.
-----------------------------------------
    Cinas ve Redif: Sesteş kelimelerin dize sonlarında kafiye oluşturmasına cinaslı kafiye diyoruz; bu kafiye biçimi edebî sanat oluşturur. Âşığın şiirlerinde bu tarz kafiye tesadüf edemedik. Redif, mısra sonlarında aynı kelime, kelime gurubu ve eklerin tekrarı sonucu oluşur. Âşık Ali’nin ayak bulunmayan şiirlerinde de ek veya sözcüklerden kurulmuş redifler kullanılmıştır. Şiir, ayaklarda ifade edilen duygu ve düşünce etrafında gelişir.
--------------------------------------
       ŞİİRLERİN NAZIM TÜRLERİ VE ŞEKİLLERİ:                
       Âşık Ali’nin şiirlerinde kullandığı ayaklar şunlardır:
Şiir yazmak, Âşık Ali Ataş’ın sanki dünyaya açılan bir penceresi olmuş. Dünyayı hep şiir penceresinden görmüş, tanımış ve kendince anlamlandırmış, kendince paylaşımlarda, uyarılarda bulunmuştur. Bu özellik Âşık tarzı şiir geleneğinden yetişen şairlerinde görülen belirgin bir özelliktir. Ali şiirlerini içerik olarak tasnifte oluşturduğumuz ana başlıkları ihmal edersek (134) adet şiirinin taşlama olduğu görülmektedir. Bu sayı Âşık Ali’nin eleştiriden hoşlandığını ortaya koymaktadır. Eleştiri şiirleri sayı bakımından öğütleri ve güzellemeleri takip etmektedir. Bazı konularla ilgili az sayıda şiirle de olsa işlediği konu yelpazesinin oldukça geniş olduğu görülmektedir. Âşık Ali şiirlerinde kullandığı ayaklar şiirlerinin içerik olarak çekirdeğini oluşturmaktadır. Şiirlerindeki ayaklar konu yelpazesinin genişliğinin kanıtı niteliğindedir. Şiir yazarken öncelikle şu tür bir şiir yazacağım, diye şiire başlamadığını; konuya bağlı olarak, ilhama dayalı şiir yazdığını belirtmektedir. Şiir kendi biçim özelliklerini yazılma esnasında kendisi belirler, düşüncesindedir.
       Ona göre âşıklık doğuştan gelen, Allah vergisi bir yetenektir. Şiir üzerinde çalışılarak yazılacak bir tür değildir, duygu yoğunluğu sonucu hemen ortaya çıkar. Üzerinde çalışılan şiir artık eski şiir olamaz. Bu şekilde belki biçimsel olarak düzeltme yapabilirsiniz; ama manada eski duygunun kaybolduğu görülecektir, düşüncesindedir.
Ali Nazım şekillerinden koşma, mani, semai, türkü, destan; nefes, deme, deyiş terimlerini kavram bazında bilmektedir. Açıklama düzeyinde bir bilgisi yoktur. Âşığın, diğer türler, aruzlu şekiller hakkında herhangi bir malumatı yoktur.
Tüm şiirlerinde kullandığı nazım birimi dörtlük, kullandığı ölçü hecedir. Âşığın şiirlerini biçimsel olarak sınıflandırırsak tümünü koşma ve semai başlığı altında toplayabiliriz. Koşmanın ve semainin güzelleme, koçaklama, taşlama, ağıt, kargışlama türlerinde şiirler yazmıştır. Bu şiirlerde dörtlük sayısı 3–5 arasındadır; ancak beşten fazla dörtlükle yazdıkları da var.
    Taşlama;
    Bir kişiyi yermek, toplumun aksayan yönlerini eleştirmek amacıyla yazılan şiirlerdir. Şair kişisel ve toplumsal taşlamalar yazmıştır. Toplumdaki haksızlıkları, gericilikleri, ekonomik sorunları; ilimden ayrılan düşünceleri ele almış ve eleştirmiştir.
----------------------------------
Örnek 2:
Hesap yapamadık dostlar,
Bir tembeli başkan seçtik,
Borcu beşten ona katlar,
Bir tembeli başkan seçtik.
------------------------------------
    Ağıt, ölümünden veya gidişinden üzüntü duyulan herkesin ardından ve savaş, hastalık, kıtlık ya da tabiat olaylarındaki kayıplar sonrasında duyulan acıları anlatmak için söylenen şiirlerdir. Ağıtta, ölümden duyulan üzüntü ve acının yanında ölenin iyilikleri de anlatılır. Âşığın bu türde de şiirleri vardır.
---------------------------------
Örnek 3:
Vay be seksen altı yılı,
Kara geldin başımıza,
On üç Eylül Cumartesi,
Zehir kattın aşımıza.
---------------------------------
    Koçaklama; coşkun, yiğitçe bir üslûpla savaş, dövüş ve kahramanlıkları işleyen şiirlerdir.
----------------------------------
Örnek 4:
Ecdattan kahraman Türk derler bize,
Hangi zaferlerden yazsam ben size,
Bir zaman Yunan’ı döktük denize,
Akdeniz düşmana mezar arkadaş.
-------------------------------------------
    Ataş’ın kişisel taşlamalar olarak da değerlendirebileceğimiz bu şiirlerinden birkaçını örneklendirelim:
--------------------------------
Örnek 1:
Şu dostlukları bir anda,
Bitirenin adı batsın.
Ölçü tartı var insanda,
Az ölçenin adı batsın.
-------------------------------
Laf söyletme sen dinine,
Kuşlar çekilsin inine,
Komşusunu birbirine,
Düşürenin adı batsın.
-----------------------------------
      TAHKİYE YOLUYLA ANLATIM:
      Anlatımı bir olay çevresinde aşamalı biçimde aktarmaktır. Şairler bir olay çevresinde şiir kurmak istediklerinde bu anlatım biçimini seçerler. Anlatım tekniklerinin dört ayağından en kuvvetlisi ve vazgeçilmez olanı hikâye etmek (öykülemek)’tir. Ali’nin pek çok şiirinde olay anlatmanın bir gereği olarak bu tekniği kullandığı görülmektedir Âşık Ali’nin bu gruptaki şiirlerinden bazıları şunlardır: Anlat Hele, Aldım Bilesin, Niye Korktun Ozan’ım, Gelirim Hele, Dalaşa Dur Bakalım, gibi şiirlerinden çok var.
----------------------------------
        TASVİR YOLUYLA ANLATIM:
        Anlatılana dair zihinde görsellik ve izlenim uyandırmaya yönelik anlatım biçimidir. Bir metinde ayrıntıyı yansıtmak için nitelik bildiren sözcükler (sıfatlar ve zarflar) sıkça kullanılır. Ali, pek çok şiirinde bu anlatım biçimini kullanmıştır. Bu gruptaki şiirlerinden bazıları şunlardır: Sevdalısıyım, Bal Kömür Gözlüm, Gözlerin Güzel, Gözleri Sürmeli, Çevre Köyün Güzelleri, Tarhana Diyarı Ç.Cerit, Bizim Köyün Yiğitleri, Benim Köyüm, Güllerin Cerit, Yöresi Güzel Cerit’in, Güzel Türkiye, Güzelliği Ülkemin. Âşık Ali bu şiirinde güzel tasviri yapmaktadır.
-----------------------------------------
Mahzun bakışların yakıyor beni,
Kara üzüm gibi gözlerin güzel,
Bir kerem misali sevmişim seni,
Beni dağlamasın sözlerin güzel.
-----------------------------------------
       NASİHAT YOLUYLA ANLATIM:
       Âşık Ali şiirlerinde en çok başvurduğu anlatım yolu nasihattir. Âşık kuru, kuru nasihatte bulunmamış, nasihat ettiği konuların gerekçelerini de açıklamıştır. Ayrıca Ali öğretici olarak da adlandırdığımız şiirlerinde dar bir çerçevenin olmadığı görülmektedir. Sosyal, kültürel, sağlık, milli ve dinî içerikli pek çok şiirinde öğüt verici bir konumdadır. Gruptaki şiirlerinden bazıları şunlardır:
Yakın Olma, Yaşarsın Hasan, Olma Hasanım, Bildirme Hasan,
--------------------------------------
   Ali Ataş, bu şiirinde insan ilişkilerinde nelere ve kimlere karşı dikkatli olmak gerektiğini anlatmaktadır.
--------------------------------

Hilebazlık yapanlara,

Uyanık ol fırsat verme.

Sana sinsi bakanlara,

Uyanık ol fırsat verme.
--------------------------------
Konuştuğun insanı önce bir tanı,
Benden söylemesi demedi deme.
Adam nere gitse yürür kervanı,
Benden söylemesi demedi deme.
--------------------------------
        DOĞRUDAN ANLATIM:
        Âşık Ali söyleyeceklerini sade, akıcı, yalın bir üslupla dosdoğru söylemiştir. Şiirlerindeki anlatımında dolambaçlı yollardan, süslü ve yapmacık söyleyişten kaçınmıştır.
Şiirlerinde eleştirilerini, önerilerini ve her konudan bilgiyi paylaşmak amacını taşıdığı görülmektedir. Dolayısıyla
âşıklık geleneğinin şiir çerçevesinde kalma noktasında iki şablonu sürdürdüğü görülür. İçerik ve biçim sonuç olarak üslupta sanat kaygısı taşımamaktadır. Şiirlerinde doğrudan anlatımın doğal bir anlatım seçeneği olmasını sağlamıştır. Bu gruptaki şiirlerinden bazıları şunlardır: Derler Çağlayancerit’te, Görsün Cerit’li, Sakallı Değil mi, Organ Bağışı Yapalım, İncitmemeli, Ali’nin şiirlerinde sağlık konusundaki duyarlılığını göstererek özellikle toplumun mesafeli olduğu organ bağışı konusunda tavsiyelerini sanat yapma kaygısından uzak bir dille ortaya koymaktadır.
--------------------------------
Bu can bize emanettir,
Organ bağışı yapalım.
Ölürüz yok olur çürür,
Organ bağışı yapalım.
--------------------------------
Âşık Ali’m bekleyen var,
Dünya ona olmasın dar,
Size diyorum insanlar,
Organ bağışı yapalım.
--------------------------------
       SORU YOLUYLA ANLATIM:
       Soru yoluyla anlatım, tartışma anlatım tekniği olarak da adlandırılır. Bu tekniğin temel unsuru soru yöneltmektir. Soru cümleleri anlatımı daha canlı ve dikkat çekici bir noktaya taşır. Soru yoluyla anlatım şiirlerde bazen gerçek soru cümleleri bazen de sözde soru cümleleriyle sağlanır. Mesela Unuttun mu? Karakoç adlı şiirinde gerçek soru cümleleri kullanılmıştır. Yıkmak Olur mu adlı şiirde sözde soru cümleleri kurmaktadır. Soru yoluyla anlatım şiirlerde istifham sanatını ortaya çıkarır. Şair bu anlatım yolunu da birçok şiirinde kullanmıştır. Âşık Ali soru yoluyla anlatımı tercih ettiği şiirlerinden bazıları şunlardır: Gülemezmiydin, Sekmek Olur mu, Aktın Değil mi, Yıkmak Olur mu, Ağa mı Sanmış, Sustun mu Karakoç, Küstünüz mü, adlı şiirlerinde bu tekniği kullanmıştır.
----------------------
    Âşık Ali toplumla ilişkilerini söyleşi havasında ele almaktadır.
--------------------------------------
Bırakalım artık senlik benliği,
Arada insanlık ölmesin emmi.
Allah bile sevmez kalbi kinliyi,
Arada insanlık ölmesin emmi.
-----------------------------------------
      KONU BAKIMINDAN ŞİİRLER:                         
      Yöresini tanıtmak, eleştirilerini sıralamak, toplumu bilgilendirmek, bilinçlendirmek olarak sıralayabiliriz. İşte
Ali tam olarak bunu yapmaya çalışmaktadır. Bir ilçe Halk’ını ikna etmenin zor olduğu organ bağışı konusunda tavsiye metni niteliğinde bir şiir yazması, doğuma, ölüme, düğüne şiirler yazması; yaşadığı tecrübelerden çıkardığı dersleri samimi bir biçimde paylaşması; hırsızlık gibi kötü davranışları şiirleriyle kınaması bir Halk Adından tam da beklenen adımlardır. Âşık Ali’nin şiirinden (20’)si millî; (9’)u dinî; (177’)si sosyal; (26’) sı tabiatla ilgili; (124’)ü ailesi ve diğer kişilerle ilgili; (29’)u aşk-sevgili-güzellik; (59’)u şair dostlarıyla ilgili, (88’)i kişisel durum ve duygularla ilgili konulardan oluşmaktadır. Âşık Ali’nin millî konulu olarak değerlendirdiğimiz (20) şiiri vardır. Milli konularda yazdığı şiirlerin farklı başlıklardan oluştuğu görülmektedir. Türk askerinin kahramanlığını, milli bayramları övgü dolu bir üslupla ele alır. Milli çıkarların gözetilmesi, vatanın kıymetinin bilinmesi konularında nasihatçi bir yaklaşım sergilemektedir. Yine memleketin bütünlüğüne, ilerlemesine karşı sergilenen duyarsızlıkları da sert bir şekilde eleştirmektedir.
--------------------------------
       TÜRK ASKERİNİN KAHRAMANLIĞI:
       Şair şiirlerinde Türk askerinin kahramanlık öyküsünü dile getirir. Ayrıca askerlik görevini yerine getirenlere, askerlik mesleğinde olanlara kendince nasihat etmeyi de ihmal etmez. Bu şiirde Türk askerinin kahramanlığını övgü dolu bir dille anlatır. Ayrıca askerlikle ilgili bazı uygulamaları tasvir eder.
----------------------------------
Bir ağızdan türkü söyler,
Yiğit asker bizim asker.
Düşman adın duysa ürker,
Yiğit asker bizim asker.
----------------------------------
Ne mutlu ki size asker olanlar,
Güle, güle gidin askerlerimiz.
Sabırla beklesin evde kalanlar,
Güle, güle gidin askerlerimiz.
-----------------------------------
      MİLLİ BAYRAMLAR KUTLAMALAR: 
      Âşık Ali Ataş şiirlerinde milli bayramlarımızı, Kahramanmaraş’ın kurtuluş destanını hatırlatarak bu özel miraslara sahip çıkmak gerektiğini Dede Korkut edasıyla dile getirir. Kurtuluş mücadelesinde cesur bir duruş sergileyen Kahramanmaraş Halk’ından övgüyle söz eder.
Bu şiirinde 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı’nı tebrik etmektedir.
-------------------------------------
Senede bir gelir vermeyin ara,
Hepinize kutlu olsun bu bayram.
Dünya’da bulunan tüm çocuklara,
Hepinize kutlu olsun bu bayram.
-----------------------------------
    Aşık Ali 23 Nisan Çocuk bayramlarını da unutmamış

------------------------------------

Türk bayrağı dalgalansın dört yanda,
Başka bir neşe var o gün insanda,
Her yıl bayram olur 23 Nisan’da,
Küçük yavrularla bayramlaşalım.
-----------------------------------
    MİLLİ TEMALI ÖĞÜTLER:
    Âşık Ali şiirlerinde Türkiye’de yaşayan herkesi sorumlu davranmaya davet etmektedir. Kendince Türkiye için tehdit oluşturan yapılara da bazı uyarılarda bulunur. Bu şiirinde ülkemizin güzelliklerini dile getirerek farkındalığı artırmaya çalışır. Ekonomik kalkınmayı sahip olduğumuz tarihi ve coğrafi haritada turizmle sağlayabileceğimizi savunmaktadır.
--------------------------------------
Cennet gibi vatanımın her yanı,
Güzelliği bambaşkadır ülkemin.
Tüm dünyaya tanıtalım vatanı,
Güzelliği bambaşkadır ülkemin.
---------------------------------------
Sanma ki dünyada yalnız kalırız,
Bize gücün yetmeyecek Avrupa.
Kürd’ü Türk’ü bir et tırnak oluruz,
Bize gücün yetmeyecek Avrupa.
----------------------------------------
Kim demiş ki Akdeniz’e girilmez,
Ak denizi atlar yüzer geliriz.
O hain Makaryos Türkleri bilmez,
Dünyayı başına yıkar geliriz.
---------------------------------------
       MİLLİ TEMALI TAŞLAMALAR:
       Ataş; Kıbrıs, terör gibi ülkemizin sorunlarına güncel gelişmeler ışığında eleştirel bir üslupla değinir. Şairin bu şiirinde batı’yı ikiyüzlü olmakla suçlar, ardından gerekçelerini sıralayarak eleştirir.
------------------------------------------
Bizi bölmeye çalışır,
İkiyüzlü Avrupalı,
Ne hakla bize karışır,
İkiyüzlü Avrupalı.
---------------------------------------
Dürüstlüğü başkasına vermezler,
Saman altında iz sürmesinler ha.
Çağırırız yüzleşmeye gelmezler,
Saman altında iz sürmesinler ha.
---------------------------------------
Kıbrıs’ın Rumları batıyor göze,
Hain Rumlar kaşınıyor bugünler.
Çöp yerine dökeriz ha denize,
Hain Rumlar kaşınıyor bugünler.
---------------------------------------
Beyler ibret alın benim sözümden,
Yürüyelim Atatürk’ün izinden,
Kürtlük Türklük meselesi yüzünden,
Sanma ki Türkiye kan gölü olur.
---------------------------------------
     ÖĞÜT VERİCİ DİNİ ŞİİRLER:
     Şairimiz şiirlerinde namaz, oruç, hac, zekât gibi iman esaslarını işlediği şiirlerinde kurduğu emir cümleleriyle dilin alıcıyı harekete geçirme işlevini kullanmaktadır. Ayrıca Allah’a kulluk, haramlardan sakınma gibi konularda da öğütler verir. Bu şiirinde önce namaz kılmayı tavsiye eder, daha sonra namazın ne gibi manevi karşılıkları olduğunu anlatır.
---------------------------------------
Değerli kardeşim bak beni dinle,
Yaşadığın müddet kıl namazını.
Zararın görürsen çekinme söyle,
Gençlik elde iken kıl namazını.
---------------------------------------
Örnek 2
Gelenler gidiyor gidenler gelmez,
Çünkü kabul etmez öz Âdemoğlu.
Hakiki Müslüman yalan söylemez,
Çünkü kabul etmez öz Âdemoğlu.
-----------------------------------------
Örnek 3
Herkes zekât versin orucun tutsun,
Gücü yeten mümin kabeye gitsin,
Herkes Allah için ibadet etsin,
İman ile yoldaş olmamız lazım.
-----------------------------------------
    Karşılama (Taşlama) türündeki dini şiirleri
Âşık Ali’nin şiirinde Hz. Peygamber’e, daha genelde İslam dinine hakaret edenlere beddua ederken ayrıca bu fiili gerçekleştirenlerin akıbetlerinin de iyi olmayacağını hatırlatır.
--------------------------------------------
Peygamber’imize dil uzatanlar,
Büyük belalarla yok olsa gerek.
Gel birlik olalım ey Müslümanlar,
Böyleleri taşa tutulsa gerek.
----------------------------------------
        SOSYAL VE KÜLTÜREL İÇERİKLİ ŞİİRLER:      
        Şairin sosyal konulu olarak değerlendirdiğimiz (177) şiiri vardır. Sosyal konularda yazdığı şiirlerinde temel olarak üç konuya odaklandığı görülmektedir. Bunlar taşlama, öğüt ve siyasi şiirler olarak karşımıza çıkmaktadır. Âşık Ali kendince gördüğü yanlışlara da güzelliklere de şiir yazmayı ihmal etmez. Zaman, zaman nasihat eden, zaman, zaman da sert eleştirilerle toplumu, yerel ve ulusal siyasileri uyaran bir konumdadır.
----------------------------------------
Yabana atmayın benim sözümü,
Kavgalı siyaset yapmayın beyler.
Kaba kuvvet değil işin çözümü,
Milleti ucuza satmayın beyler.
----------------------------------------
      SOSYAL İÇERİKLİ ÖĞÜTER:          
      Âşık Ali yazdığı (46) adet sosyal içerikli öğüt şiirlerinde sağlıklı bir toplumda olması gereken insan ilişkilerini ve davranışlarını, kültürel birikimin kendisine sunduğu çerçeveyi kullanarak şiirle kurmaya ve yaşatmaya çalışmaktadır. Şiirlerinde münafıklardan, tembellerden, cahillerden, fırsatçılardan, sigaradan uzak durmak gerektiğini öğütlemektedir. Ayrıca ağaç dikmenin, organ bağışı yapmanın toplumsal bir sorumluluk olduğunu dile getirmektedir. Sosyal içerikli öğüt şiirleri şairin bu şiirinde cahil, tembel, münafık, zalim, dolandırıcı gibi insan tiplerine karşı toplumu uyarmaktadır.
-----------------------------
Münafığa olma yakın,
Karşısında tavır takın,
İtibar eyleme sakın,
Cahillere yakın olma.
-----------------------------
    Âşık Ali şu şiirinde Çağlayancerit Belediye Başkanlığını tasarruflarını iyi kullanmadığını düşünerek ilçe Halk’ını uyarmaktadır.
--------------------------------
Bunlardan yok bize fayda,
Çalar her biri bir kayda,
Milyarlar geliyor ayda,
Yok, oluyor Cerit’liler.
-----------------------------
    Âşık Ali’nin kendisinin sigara içmediği belli ki bu şiirinde sigara tiryakilerine sigarayı hemen bırakmaları konusunda tavsiyede bulunmaktadır.
----------------------------
Tiryakiye bir sözüm var,
N-olur içme sigarayı.
Dünya başa olmadan dar,
İçmeyelim sigarayı.
---------------------------
    Bu şiirinde yeşil alanları korumak gerektiğini hatırlatmaktadır.
---------------------------
Mekân olur kurda kuşa,
Koruyalım ormanları.
Odun etme pişen aşa,
Koruyalım ormanları.
---------------------------
    Bu şiirinde iktisatlı olmak gerektiğini hatırlatmaktadır.
----------------------------------
İsraf etme elde olan varını,
Günün sabahı var düşün yarını,
İşitseler bile ahu-zarını,
Hiç kimse halini sormaz efendim.
-------------------------------------
       SOSYAL İÇERİKLİ TAŞLAMALARI:
       Âşık Ali’nin birçok sosyal içerikli taşlaması var. Cerit’liler Uyanmıyor, Bizim Köy mü, Sitemim var, Kerbela’ya Çevirdiler Cerid’i, Kimselere Soramıyok, Bizim Köyün Düzeni, Ali bu şiirinde vefasızlık gösteren mirasçıları eleştirirken, miras bırakma durumunda olanlara da bazı uyarılarda bulunmaktadır.
-------------------------------------
Oğlun kızın hiç nazını çekmezler,
Mezarına bile bir taş dikmezler,
Üzerine çayır çimen ekmezler,
Gerisini söylemeye gerek yok.
-------------------------------------
    Âşık bu şiirinde ticaretine hile karıştıran esnafları eleştirmektedir.
-------------------------------------
Üçe aldığını beşe satan var,
Terazisin biraz noksan tartan var,
Kırk santimi otuz beşe yırtan var,
Esnaftan korkuyor gözü fakirin.
---------------------------------------
    Yine bu şiirinde sözünde durmayan bir siyasetçiyi eleştirmektedir.
---------------------------------
Evin ihtiyacı bitmez
Fakirlik kapıdan gitmez
Emekliye maaş yetmez
Bir çare bul Beyefendi
----------------------------
    Âşık Ali şu şiirinde toplumdaki hep fazlasını isteme duygusunu eleştirerek bunun doğurduğu sonuçlara değinmektedir.
-----------------------------
Zengini fakirle eyledik kıyas,
Susamış yolcuya su verin bir tas,
Gömlek bulamazken istedik libas,
Ceket arıyorduk abasız kaldık.
--------------------------------
       SİYASİ ŞİİR’LERİ:
       Âşık Ali yazdığı (42) adet siyasi içerikli şiiri var. Siyasi şiirleriyle genel bir özelliği olan ‘‘hayata şiir penceresinden bakma’‘ özelliğinin yansımalarını ortaya koyar. Âşık yazdığı şiirler yerel ve ulusal anlamda siyasi tarihe düşülen notlar niteliğindedir. Tükenmez siyaset içerikli şiirinden 24’ünde sert bir eleştiri söz konusudur. Âşık Ali eleştirilerini yaparken siyasi kimliğini bir kenara bırakmış, tarafsız bir tutum sergilemiştir. Ancak özelleştirme gibi belli konularda tavrını açıkça ortaya koymaktan da çekinmemiştir. Siyasi şiirlerinin ağırlıklı konusu ilçe belediye seçimleri ve hizmetleriyle ilgilidir. Başkan Seçti Cerit’li, Başkan Seçtik, Şikâyetim var, Hizmete Bak Efendi, Dermanın Cerit, Her şeyimiz Özelleşti Âşık Ali Ataş bu şiirinde oy zamanı ilçeye gelen sonra hiç uğramayan siyasetçileri eleştirmektedir.
----------------------------------------
Siz yeter ki bize oy verin derler,
İşler bitinceye dek vaat ederler,
Daha sonra dalga geçip gülerler,
Ben size gerçeği demiştim Hasan.
-----------------------------------------
    Ataş bu şiirinde seçilen belediye başkanının ilçeye hizmet getirmediğini, yanlı davrandığını, eleştiriye tahammül edemediğini açıklamaktadır.
---------------------------------
Yaptığı işe benzemez,
Muhalife çok hazımsız,
Bu dönem hep acımasız,
Bir tembeli başkan seçtik.
---------------------------------
    Ali bu şiirinde oy verdiği siyasetçilerden beklentilerini karşılamadıkları için şikâyet etmektedir.
---------------------------------
Herkes hesabına adam kayırır,
Torpile gücendim Bey’e küstüm ben.
Çoğu siyasetten karnın doyurur,
Kendini beğenmiş Bey’e küstüm ben.
--------------------------------
       TOPLUMSAL İÇERİKLİ ÖVGÜ ŞİİR’LERİ:
       Âşık Ali’nin (6) şiirinde toplumsal konuları oldukça doğal bir gözlemle ele aldığını görüyoruz. Sanatçı hayata eldivensiz dokunur, ifadesindeki somutlaşmaya paralel bir yaklaşım içindedir. Kötüyü, iyiyi, olumluyu, olumsuzu kendi çıkarımlarına göre dile getirmekten çekinmez. Âşık Ali sosyal yapı içerisinde kadınların aldığı rolü şiirlerinde takdirle ortaya koyar. Âmir veya memur konumundaki bürokratların halka yakın ve yatkın davranışlarını da şiirlerinde övgüyle işler. Âşığın aşağıdaki şiirleri bu duygu ve anlayıştadır. Ali bu şiirinde Çağlayancerit bölgesindeki bayanların gönül dünyalarını ve hangi iş kollarında çalıştıklarını anlatmaktadır.
-----------------------------
Çalışırlar kışın yazın,
Mevla’ya eder niyazın,
Geçirmez vakit namazın,
Bizim köyün hanımları.
-----------------------------
   Şair bu şiiriyle ilçeyi ziyaret eden Milletvekilleri ve mülkî amirleri selamlamaktadır.
----------------------------
Açtı ilçemin gülleri,
Bal gibi tatlı dilleri,
Sayın milletvekilleri,
İlçemize hoş geldiniz.
----------------------------
    Âşık Ali bu şiirinde bir devlet dairesinde çalışanlardan görmediği hizmetten duyduğu rahatsızlığı dile getirmektedir.
----------------------------
Beni baştan atma köylüyüm diye,
Hele git yarın gel deme memur bey,
Zorluk çıkartırsın bilmem ki niye,
Hele git yarın gel deme memur bey.
-----------------------------
       İLETİŞİM ARAÇLARIYLA İLGİLİ ŞİİR’LERİ:
       Âşık Ali’nin iletişim araçlarıyla ilgili 13 şiiri var. İş yaşamında elektrikçi ve elektronikçi olduğu için tüm teknolojik araçlara ilgi duymaktadır. Ancak iletişim araçlarına olan ilgisi çok daha öndedir. Kendi işyerine kendi telesekreter telefonu’nu yapması, ilçede kurduğu radyodan yıllarca müzik yayını yapması iletişime olan ilgisinin açık bir göstergesidir.Âşık Ali adeta hayatının akışını değiştirdiğini düşündüğü, bilgisayar ve internet adına her şeyi öğrendiği
-------------------------------
    Âşık Ali internet dünyasında inceleyip beğendiği bir kültür, sanat ve edebiyat sitesini bir şiirle sanat ve şiir severlere önermektedir.
-------------------------------
Şair’iyle Yazar’ıyla,
Bakan baykuş nazarıyla,
Kültür sanat pazarıyla,
Selam antoloji com’a.
---------------------------
    Ali bu şiirinde internette sıkça karşılaşılan zararlı yazılımlardan şikâyet eder.
---------------------------
Bir virüsle karşılaştım,
Beyler gözüm korkar oldu.
Olup bitenlere şaştım,
Beyler gözüm korkar oldu.
----------------------------
     Şair bu şiirinde dünya kadınlar gününü hatırlatarak bu özel günü kutlamaktadır.
-------------------------------------
Bol olsun neşesi olmasın hüzün,
Dünya kadınları övülsün bugün.
Dünyaları değsin o gülen yüzün,
Dünya kadınları övülsün bugün.
-------------------------------------
    Âşık Ali bu şiirinde özel günlere olan ilgisini ortaya koymakta, yılbaşı kutlaması yapmaktadır.
-----------------------------
Bir sözüne bin söz ekler,
Şair şiir onay bekler,
Dünyaya gelen bebekler,
Yeni yılın mutlu olsun.
--------------------------------
       YERLEŞİM MEKÂNLARINA DAİR ŞİİRLER:
       Âşık Ali (26) şiirinde ağırlıklı olarak Kahramanmaraş’ın il ve ilçelerini coğrafi ve kültürel olarak tanıtır.1970’te askerlik sonrası Çağlayancerit’e gelip yerleşinceye kadar, Türkiye’de birçok il, ilçe dolaşmış bir gezgin gözlemciliğiyle gördüklerini şiirleriyle dile getirmiştir. Âşık bu konuda da sadece beğenilerini değil yer, yer eleştirilerini de sıralamıştır. Yerleşim mekânlarına dair şiirlerinde bir defa bile olsa yolunun düştüğü il ve ilçelerin adlarını şiirlerinde kayıt altına almaktadır. Âşık Ali Kahramanmaraş ve ilçelerinin engebeli coğrafî yapısını, mevsimlere göre karlı, çiçekli, yeşil örtüleriyle tasvir etmektedir. Şiirlerinde, bölgenin yemeklerinden, özellikle tarhanadan, güllerinden, halkın kahramanlığından, yöresel Halk deyişlerinden övgüyle söz etmektedir.
------------------------
    Âşık Ali bu şiirinde, gördüğü şehirlere ve ilçelere dair görüşlerini, kendisinde uyandırdığı düşüncelerini özenle bir dille ifade eder.
-------------------------
Gölbaşı Bolvadin Gerger Çelikhan,
Kadirli Karataş Asmaca Kozan,
Burada yaşadı büyük bir ozan,
Adana Adıyaman Afyon ne güzel.
--------------------------
    Alttaki şiirinde Beydağı’nın köylerinin konumunu, Halk’ının dürüstlüğünü, eğitime verdiği önemi anlatmaktadır.
--------------------------
Beydağı’mız kasabalar kıralı,
Her yerde söylenir ünün Bey dağı.
Tüm köylerin birbirine Ulalı,
Asla unutulmaz dünün Bey dağı.
-------------------------
     Alttaki bu şiirinde Erzurum’un çetin kış şartlarından bıkıp usanan Ali baharı görmeden kaçmak istemektedir.
--------------------------------
Koklamak istemem senin gülünü,
Bana çektirdiniz bunca zulümü,
Anam babam bekliyorlar yolumu,
Bırak da gidelim Erzurum beni.
--------------------------------
    Hayatın zorluğu ve geçiciliğine dair şiirleri
bu şiirinde verilen sözlerin tutulmamasından yakınmaktadır.
--------------------------
Zalim felek bir ok vurdu sineme,
Verilen söz ulaşmadı yerine,
Derdimizi yetkilinin birine,
Açamadık açmamıza az kaldı.
-------------------------------
    Âşık bu şiirinde ekonomik zorluklarla mücadelesini dile getirmektedir.
---------------------------
Bir inek var üç beş tavuk,
Cevizim var kökü kovuk,
Kış geliyor evim soğuk,
Tenekedir sobam Hasan.
----------------------------
    Âşık Ali bu şiirinde yaşadığı olaylar karşısında fiziksel ve ruhsal bakımdan karşılaştığı zorluklardan söz etmektedir.
------------------------------
Yıllar yılı böyle bitmedi derdim,

Yaşlı delikanlı oldum bu sene.
N-oldu birdenbire kilolar verdim,
Yaşlı delikanlı oldum bu sene.
-----------------------------
    Âşık bu şiirinde yaşamın kendisine gülmeyişini sitemli bir şekilde dile getirmektedir.
------------------------------
Ben anamdan doğduğum gün ağlattın,
Ulan dünya bir gününü görmedim.
Yaktın yüreğimi nara dağlattın,
Yalan dünya bir gününü görmedim.
------------------------------
    Şair bu şiirinde annesinin vefatıyla yazdığı üzüntüyü ve içine düştüğü boşluğu dile getirmektedir.
----------------------------
Noldu canım anam noldu,
Sarardı gül benzin soldu,
Uyan da bak benim anam,
Hısımların sana geldi.
-----------------------------
    Âşık bu şiirinde Alparslan Türkeş’in vefatını üzüntüyle tarihe şiirle not düşmektedir.
------------------------------
Sene bin dokuz yüz doksan yediydi,
Ağladılar Başbuğ’umun ardından.
Ölümün sebebi kalp kriziydi,
Ağladılar Başbuğ’umun ardından.
-------------------------------
    Âşık Ali bu şiirinde Muhsin Yazıcıoğlu’nun helikopter kazasıyla hayatını kaybetmesinden sonra milletçe duyulan üzüntüyü dile getirmiştir.
--------------------------------
Keş dağına düştü enkaz,
Üç gün kaldı orda en az,
Üşüyordun hava ayaz,
Yaktın bizi Muhsin Başkan.
-------------------------------
       GURBET ŞİİR’LERİ:
       Âşık Ali’nin (6) gurbet şiiri vardır. Bu şiirlerini derin bir memleket özlemi ve sevgisiyle yazmıştır. Gurbet şiirleri Âşık Ali bu şiirinde değişimin kendisini öz yurdunda düşürdüğü gurbet acısını dile getirir.
-------------------------------
Gurbetten köyüme döneyim dedim,
Köyde yer kalmadı dediler bana.
Eşi dostu sordum sual eyledim,
Sordukların gitti dediler bana.
-------------------------------
    Şu şiirinde gurbettekilere ilçede olup bitenleri haber vermektedir.
--------------------------------
Biraz kulak ver de dinle sözümü,
Dostlar nasıl arz etmeyim sılayı.
Meyve olgunlaştı yetti üzümü,
Bağlar nasıl arz etmeyim sılayı.
--------------------------------
    Ali bu şiirinde gurbetten dönme duygusuyla gönlünden geçen karlı dağları aşma fikrini dile getirmektedir.
--------------------------------
Gurbet elde ateş düşer özüne,
Karlı dağlar yol görünür gözüne,
Bir dediği uymaz öbür sözüne,
Dost ile arayı bozanlar oldu.
-------------------------------             
    Bu şiirinde dostlarına karşı ilgili ve alçakgönüllü olduğunu dile getirmektedir.
------------------------------
Şaka etmem kesin olur kararım,
Kimi görsem hemen hatır sorarım,
Fırsatın bulursam boynun kırarım,
Dostumu incitmem mümkün oldukça.
-------------------------------
    TAŞLAMALAR:
    Ali’nin kişisel duygu ve durumlarla ilgili (4) taşlaması bulunmaktadır. Maraşlılar genelde ede lafını çok kullanırlar Bu taşlama kendisini dava eden ağabeyine yazmıştır.
----------------------------
Aklın fikrin nerde senin
Söyle sene Ahmet Ede
Hiç bitmedi bana kinin
Biz kardeşiz Ahmet Ede
-----------------------------
       AŞK VE SEVGİYE DAİR GÜZELLEMELER:
       Şiir örnekleri tasnif edilerek aşağıda verilmiştir.
Âşık Ali (14) şiirinde aşktan ve sevgiliden söz etmektedir. Ataş bu şiirlerinde bir taraftan aşkın kendisini düşürdüğü durumları tasvir ederken diğer taraftan sevgilinin güzelliklerini abartılı bir dille betimlemektedir. Alttaki şiirinde karakaşlı, kara gözlü, ince belli ve güzelliği herkesin dilinde olan bir sevgiliden söz etmektedir.
-------------------------------
Kudretten çekilmiş karadır kaşı,
Böyle bir güzelin sevdalısıyım.
Gelin olma çağı on sekiz yaşı,
Böyle bir güzelin sevdalısıyım.
--------------------------------
    Ali bu şiirinde sevgilinin karşılık vermemesi nedeniyle yaşadığı hayal kırıklığından, kaybolan itibarından söz eder.
----------------------------
Aman beyler bir güzele vuruldum,
Birden kendisine kul etti beni.
Arkasından baka baka yoruldum,
Külhana serilmiş çul etti beni.
-----------------------------
    Şair bu şiirinde Bozlar köyündeki güzelleri hem güzelliğiyle hem de sahip oldukları mekânlarıyla tasvir eder.
--------------------------
Bahçesinde dolu erik,
Biz güzele güzel Derik,
Sanki kınalı bir ferik,
Bozlar köyünün güzelleri.
-----------------------------
      SEVGİYE DAİR TAŞLAMA VE SİTEMLER:              
      Âşık Ali Ataş’ın (15) şiirinde sevgiliye dair taşlama ve sitemleri yer almaktadır. Şiirlerinde sevgilinin vefasızlığından, acımasızlığından ve duyarsızlığından yakınmaktadır. Bu şiirinde sevgilinin kendisini yalancılıkla itham etmesine itiraz eder ve sevgilinin aşkından düştüğü kötü durumu dile getirir.
---------------------------------
Ne dedim de yalan çıktım sözümden,
Sen de benim gibi yan Leyla, Leyla.
Resmine baktıkça yandım özümden,
Sen de benim gibi yan Leyla, Leyla.
--------------------------------
    Bu şiirinde sevgilinin kendisine karşılık vermedeki insafsızlığından yakınmaktadır.
-------------------------------
Yok, muydu sevdiğim iman eseri,
Yapılmış işime vurdun keseri,
Bazı divaneyim bazı serseri,
Varıp bir köşede duramıyorum.
-------------------------------
    Ataş bu şiirinde aşkında duyduğu pişmanlığı dile getirmektedir.
-------------------------------
Mecnun oldum aklım gelmez başıma,
İlk görüşte seni sevmez olaydım.
Bilmiyorum nerden çıktın karşıma,
Seni sevip gönül vermez olaydım.
-------------------------------
       ŞAİRLERE DAİR ŞİİRLERİ:
       Âşık Ali’nin şairler için yazdığı (59) şiiri bulunmaktadır. Bölgeden tanıdığı veya özellikle internet sitelerinde şiirlerini görüp beğendiği şairlere takdirlerini şiirle ifade etmiştir. Bazen şiirden bir mektupla onlarla iletişim kurar. Ancak özellikle Çağlayancerit ve çevresinden bazı Âşıklarla rekabete girdiği ve bunları zaman, zaman sert biçimde eleştirdiği de görülmektedir. Tanıdığı ve takdir ettiği şairler için yazdığı (19) şiiri bulunmaktadır. Aşıklar dan çoğunlukla beklenenin aksine bir atışma havasında, diğer Âşıkları rakip görerek eleştirmek yerine onlar için güzellemeler sıraladığı görülür. Şairlere dair övgü şiirlerinden bazıları internette okuduğu bir şiirle tanıdığı Adanalı bir şaire takdirlerini bu şiirle sunmaktadır.
--------------------------------
Evvelki gün internet’te gezerken,
Zincirkıran’a ait bir şiir gördüm.
Şiir sayfaların tek, tek süzerken,
Maraş’a yazılmış bir şiir gördüm.
-------------------------------
    Şair bu şiirinde sanal ortamda kendisine şiir gönderen Tülay Hanım’a teşekkür etmektedir.
----------------------------------
Değerli şairim Tülay Hanım’a,
Verdiği cevaba teşekkür ettim.
Güzel sözler çok yakışmış şanına,
Verdiği cevaba teşekkür ettim,
------------------------------------
    Ali bu şiirinde üstat kabul ettiği Abdurrahim Karakoç’a olan saygı ve bağlılığını dile getirmektedir.
----------------------------------
Büyük bir şairdir sever sayarım,
Karakoç’a saygılıyım saygım var.
Mektuplar yazarak hatır sorarım,
Bu üstada saygılıyım saygım var.

----------------------------------
           ŞAİRLERE MEKTUP

   TARZINDA YAZDIĞI ŞİİRLER:
    Âşık Ali (17) şiiriyle özel bir mektubun içtenliğini taşıyan dörtlükler söylemiştir. Şiirlerinde haber alma, haber sorma; hal hatır sorma gibi maksatlar taşıdığı görülmektedir. Âşık Ali’nin Âşık Kâmil Tezerdi’ye yazdığı mektup
tarzındaki bir şiiri.
----------------------------
Beni dinle Kâmil gardaş,
Ne var ne yok anlat hele.
Konuşalım yavaş yavaş,
Ne var ne yok anlat hele.
----------------------------
      ŞAİRLERE DAİR TAŞLAMA

          VE SİTEM ŞİİR’LERİ:
      Şairin bu grupta değerlendirdiğimiz (24)şiiri bulunmaktadır. Bu şiirleri, aynı ortamlarda yapılan atışmalar yerine, günümüzde iletişim araçlarının yaygınlaşmasının ve kendisinin de bunları çok iyi kullanmasının bir sonucu olarak farklı ortamlarda aslında daha özgürce yapılan atışmaların ürünüdür. Âşık tepkisini çeken bir şaire eleştiri oklarını yöneltmektedir.
-------------------------------------
Şiir yazmak değil hep alay eyler,
Nerde yalan varsa bulur ve söyler,
Bu ağa bu sözleri hak etti beyler,
Bu dost kendisini ağa mı sanmış.
-------------------------------------
    Bu şiirinde takdir ettiği bir şairin sanal ortamda kendisine yeterince zaman ayırmadığı için dikkatini çekmektedir.
-----------------------------
Bakıyorum işin gücün haşarı,
Yaptığın işlerde yoktur başarı,
MSN’ yi kapatıp çıktın dışarı,
Benimle arayı bozarsın neden.
------------------------
     Ali bu şiirlerinde örnek şiirlerde de görüldüğü gibi “işini iyi yapan herkesi” takdir etmekte ve ön plana

çıkarmaktadır. Ali Onaran ismindeki köy muhtarına övgüler sunar.
--------------------------------
Engel olanlara vermedi aman,
Ziyafet sofrasın serdi Cerid’e.
Bir devlet adamı geldiği zaman,
Ziyafet sofrasın serdi Cerid’e.
--------------------------------
    Âşık Ali bu şiirinde öğretmenine duyduğu minnettarlığı dile getirmektedir.
-----------------------------
Cehalet zincirin kırdım,
Aydın kişi olmak derdim,
Bana büyük emek verdin,
Sağ ol canım öğretmenim.
-------------------------------
    Şair bu şiirinde ilçe kaymakamına duyduğu sevgiyi dile getirmektedir.
---------------------------------
Bu halk sizi çok seviyor duy inan,
Allah sizi hiç yormasın Olgun Bey.
Herkes size diyor mülayim insan,
Allah sizi hiç yormasın Olgun Bey.
----------------------------------
    Âşık Ali bu şiirini uzaktaki yaşça büyük bir yakınına cevap olarak yazmıştır.
---------------------------
Sarı zarfla gönderdiğin mektubu,
Seçkin mobilyadan aldım bilesin.
Büyüğüme karşı yapmam kusuru,
Düşünüp fikire daldım bilesin.
-----------------------------
     Ali şikâyetlerini haberlerini Hasan’a anlatarak temel ihtiyaç malzemelerine gelen zamları haber vermektedir.
-----------------------------
Şayet bizi sorup sual edersen,
Zam feleğimizi şaşırttı Hasan.
Deli dersin dertlerimi söylersem,
Bunlar aklımızı kaçırttı Hasan.
-----------------------------
    Âşık Ali “Emmoğlu” hitabıyla bölgede olup bitenlerden haber vermektedir.
----------------------------
İki yıldır bitmedi bu onarım,

Balıkları öldü Büyük Pınar’ın,
Tarih yok edildi ona yanarım,
İlçedeki Hizmete bak efendi.
----------------------------
    Âşık Ali’nin bu grupta değerlendirdiğimiz (29) şiiri bulunmaktadır. Şiirlerinde kendi çocuklarından başlayan kademe, kademe, akraba ve tanıdıklarına sitemlerini eleştirilerini sıralamaktadır. Bu şiirinde isim vermeden bir yurttaşı ağır şekilde eleştirmektedir.
---------------------------------
Yaptığım işlere aklın ermemiş,
Seher vakti esen yele benzersin.
Allah boy vermiş de akıl vermemiş,
Direğe çekilen tele benzersin.
----------------------------------
      Alttaki şiirinde ya genele ya da evlatlarından birine sorumsuzlukları nedeniyle sitemlerini dile getirmektedir.
---------------------------------
Vallahi dünyamı başıma yıktın,
Beni bu yaşımda erittin oğul,
Faydanı görmedim hayırsız çıktın,
Sen beni bu yaşta çürüttün oğul.
----------------------------------
       DOSTLARINA DAİR ÖĞÜT ŞİİR’LERİ:
       Âşık Ali’nin bu grupta (11) şiiri yer almaktadır. Bu şiirlerini zaman, zaman gerçek kişilere atfen yazarken, zaman, zaman da seçtiği bir ismi veya unvanı muhatap alarak şiirleriyle temelde topluma nasihat etmektedir. Şair bu şiirinde insanları duyarlı, hoş görülü ve sabırlı olmaya davet etmektedir.
------------------------------
Her konuda duyarlı olmalı insan,
Dilerim birbirin kırmasın her can,
Bir aksilik olup kararsa dünyan,
Sen de tutacak dal ararsın beyim.
------------------------------
    Âşık bu şiirinde birlik ve beraberlik vurgusu yapmaktadır.
------------------------------
Tüm insanlar vermelidir el ele,
Arada bir kopmamalı velvele,
Halin vaktin nasıl de söyle hele,
Çırpınıp durursun biçare adam.
----------------------------
    Ali bu şiirinde yerli yersiz konuşan bir tanıdığını yöresel bir hitapla uyarmaktadır.
----------------------------
Sana diyeceğim tek bir kelime,
Öyle bilir bilmez laflar eyleme,
Büyük lokma ye de büyük söyleme,
Ona buna gülermişsin doğrumu.
-----------------------------------
       BEDDUA ŞİİR’LERİ:
       Ali Ataş’ın bu grupta değerlendirdiğimiz (11)şiiri bulunmaktadır. Bu şiirleriyle Nef’i’yi hatırlatmaktadır. Ataş’ın bu şiirlerini nedenler-sonuçlar bağlamında yazmıştır. Şair, bir bakıma bu yanlışları yapıyorsun dolayısıyla bu sözleri hak ediyorsun, diyor. Bu şiirinde taşlamanın kar etmeyeceğini düşünerek kargışlamadan başka çare kalmadığını göstermeye çalışıyor.
-----------------------------
Böyle arsızlara söz de kâr etmez,
Kötü sözü duyar amma ar etmez,
Elinden iş gelmez telaşı bitmez,
Ölmeye de sürünesin ne deyim.
----------------------------
    Aşığın öyle bir beddua edişi var ki bu şiiri sofrasını paylaştığı birinden gördüğü kötü tavırlar nedeniyle kendisine beddua etmektedir.
---------------------------
Ne yaptım ben sana bu garez niye,
Ağlamaktan zaman bulma gülmeye,
İki yakanız bir araya gelmeye,
Yediğin ekmeğim gözüne dursun.
----------------------------
   SONUÇ:
   Âşık Ali bize şiirlerinde, yöresinin ekonomisini, sosyolojisini, psikolojisini tanıtmakta, folklorumuzdaki ve kültürümüzdeki incileri toplamaktadır. Bunların farkında olmalıyız.Hayatı, sanatı ve eserlerini incelediğimiz Âşık Ali Kahramanmaraş’ın Çağlayancerit ilçesindendir. Hayatının ilk yıllarını köyünde geçirmiş ve daha sonra gurbete gitmiş. Gelenek özelliklerinden olan saz eşliğinde irticalen şiir söyleme becerisine sahiptir. Âşıklık geleneği içinde şiir söyleyerek özellikle bu tarz bilimsel çalışmalarla edebiyat tarihinin sayfalarına girilebileceğini öngördüğü için bölgedeki arkadaşlarını âşık tarzı şiir geleneği içinde yer almaları konusunda teşvik eder, kendi web sitesinde onların biyografilerine ve şiirlerine yer vererek destek olur.

-------------------------
    Şairin elimizdeki (532) şiirinden (20)’si millî; (9)’u dinî; (177)’si sosyal; (26)’sı tabiatla ilgili; (124)’ü ailesi ve diğer kişilerle ilgili; (29)’u aşk-sevgili-güzellik; (59)’u şair dostlarıyla ilgili, (88)’i kişisel durum ve duygularla ilgili konulardan oluşmaktadır. Âşıklık geleneğinin günümüz temsilcilerindendir ve şiirlerinde geleneğin hususiyetleri yer almaktadır. Ali dışa açık bir şairdir. şairimizin sayfamızda geçen tüm şiirleri şiir kitaplarında yayımlanmıştır.

--------------------------
    Âşık edebiyatının şekil ve tür hususiyetlerinin tüm mahiyetlerini bilmekten ziyade şekil ve türleri geleneğe dayalı, gelenekten öğrendiği gibi kullanmaktadır. Şiirlerinin tamamı koşma ve semai tarzındadır. En çok kullandığı türler taşlama, öğüt ve güzellemedir. Şairin şiir dili sade halk dilidir. Yöresel kelimeler, söz kalıpları şiirlerde kullanılmıştır. Âşık, halen Çağlayancerit’te ikamet etmekte şiir ve makaleler yazmaya devam etmektedir.
-------------------------------------

     Salim Bey’in biyografimden ve şiirlerimden yararlanarak tezini yazdığı kıymetli zamanını harcayarak hayatımı ve tüm şiirlerimi baştan sona incelemiştir. Değerli eğitimci yazarın tezinden seçtiğim satırlardan oluşan bu sayfa için (Salim Ulu Bey’e) sonsuz teşekkürlerimi sevgilerimi sunuyorum.    Eğitimci -Yazar Salim ULU                 
                                                  
                                            

Ali Haklının Dedikleri

                      

                                 ALİ HAKLININ DEDİKLERİ   

Aklı Yetmez Kel Aliler Altın Bozdurur Hıltlar Akıl Verir Katrancılar Bir Birini Arkalar Koca İbişler Cambazlık Yapar Cuhla Ömerler Coru Bereketli Mucuklar Çirkeflik Yapar Pürçüklüler Çenesi Kuvvetli kel âliler Ekmek Verir Ahmet Ağalar Ün Alır Fakılar Eşşek Alır Satar Börklüler Fırsat Kollar Keçeliler Fesat Yuvası Kara tutlular Fırsat Bekler Babuççular Hilebaz Olur Pendirler Hocalık Tasarlar Mollalar İşi Bitmez Cırıklar İnatçılık Yapar Abacılar İp ilmik Tutmaz Hıltolar Kafası Çalışır Ateşler      Kıvkı va Geder Gözeller

Kavgayı Sever Babacolar Kendi Kendini Beğenir Küpeliler Kumruluk Yapar Çobanlar Kul Hakkı Koymaz Honular Lafı Baştan Atar Çakallar Mahkemeyle Uğraşır Azzıkçılar Müzevirlik Yapar Acar oğlanlar Menfaat Peşinde Nalbantlar Sözü Birbirini Tutmaz Havalar Sesi Kuvvetli Kır hacılar Suyu Yokuşa Akıtır Gözü Büyükler Saflık Yapar İbikler          Sini Kefe Vurur Kara Ömerler Sulh culuk yapar Boz Aliler Su Taksimi Yapar Teslimeler Şikâyeti Sever Gaziler Taklitçilik Yapar Gülsümler Vurdum Duymaz Topuzlar Yere Bakar Bekirler Yemin Eder Solaklar Zomp Getirip Satar Mahmutlar Züğürt Takımı Camızlar --------------------------------------       Merhum Ali HAKLI’ nın Çağlayancerit’te bazı Sülaleler        Hakkında söyledikleri.

Ali Haklı lakabı (pürçüklü Ali)

Derleyen: Âşık Ali Ataş

Derleme Tarihi:11.09. 1993

Yöre: Çağlayancerit

Cerit Lehçeli Sözler

 
                     Ç.CERİT LEHÇELİ SÖZLER
          ( A )                                      

SÖZLER	SÖZCÜKLERİN ANLAMLARI
Acer	Yeni
Ağal	Davar Sürüsünün yattığı yer
Alaf	Yüksek Alev
Atlambaç	Suda üzerine basılan taşlar
Ağartı	Süt, yoğurt, ayran,
Aha gediyok	Hemen gidiyoruz
Ahmak	Aklı yetmeyen
Ahır	Sığırların yattığı yer
Ananmak	Sırtüstü sağa sola dönmek
Ansızca	Aniden
Angıt	Biçare
Asbap	Elbise, çamaşır
Ahrap	Akrep
Arı	Tertemiz
Artmak	Kıl çuval
Ari	Eğri
Armıd	Armut
Alma	Elma
Alaana	Herkese hepsine
Alen	Bekleyin
Alengirli	Karışık
Aynı	İkiz eşi
Armıt	Armut
Azzık	Nevale
Aaaz	Yeni doğurmuş ineğin ilk sağılan sütü
Apırcın	Birden bire telaşlanmak
Abab	Elbise Giyisi
Aş	Pilav
Aşılak	Bir tür armut, çeşidi
Avurt	Ağız içi
Avrat	Ev hanımı
Arısili	Tertemiz olmuş
Ayakyolu	İdrara Çıkma
Aynışa	Ayşe

         ( B )  

Baldırcan	Patlıcan
Babal	Vebal
Babıç	Terlik Ayağa giyilir
Bastık	Pekmezden yapılan bir tatlı çeşidi
Baran	Sıralı dikilmiş üzüm bağı
Batkıncı	Zarar eden
Bakraç	Boş kova
Bacanak	Baldız
Baran	Bir hizada dikilmiş üzüm tiyekleri
Bannak	Parmak
Bayır	Kitir topraklı yer
Batman	Üç kiloğram ağırlığında
Bandıkdım	Susadım
Bazlama	Kalın ekmek
Başı bağlı	Nişanlı lı kız
Başşak	Pamuk tarlasımda ikinci kırım
Başı büyük	Kertenkele
Baymak	Beceriksiz
Batman	Bir ölçü aleti
Bayak	Az önce
Baytar	Veteriner hekim
Bari	Keşke
Bacı	Abla
Baht	Kader
Bıldır	Geçen yıl
Bibi	Hala
Billim	Çokbilmiş
Biz	Köşker aleti
Biyoz	Bu kez
Belemek	Bebekleri beşiğine yatırmak
Bezenek	Birilerini kızdırmak
Betsindim	Tiksindim anlamında
Bestil	Pekmezden yapılan kalın köşeli tatlı türü
Bel	Bir nevi demir kürek
Bizir	Soğan tohumu
Bider	Tarlaya ekilecek tohum
Bilo	Bekir, Bilal isim
Bıhçı	Testere
Biradi	Paniklemek acele etmek anlamında
Bıldır	Geçen yıl
Buslu	Havaların sisli olması
Buza	İnek yavrusu
Buvahıt	Bu vakit
Buza	Yeni doğmuş inek yavrusu
Bük	Dere kenarları Çalılık
Boyunduruk	Öküzlerin boynuna takılan
Boyraz	Poyraz
Boortlen	Böğürtlen
Buaz	Bu defa bu sefer
Bor	Sürülmemiş tarla
Buğanak	Geçici Serpintili yağmur
Bulamaç	Pekmezden yapılan bir tatlı türü
Bonek	Bir akarsu önüne yapılan ufak göl
Boon	Bu gün
Bağazın olsun	Boğazın olsun
Börtleme	Yemeğin haşlanması
Börk	Ahşap evlerde direk üzerine konulan

         ( C )  

Caa	Örgü örmeye yarayan çelik tel
Cakkavı	Gevezelik yapan
Cangama	Gürültü çıkarmak
Cehez	Çehiz
Ceylan	Elektrik
Cardın	Büyük fare
Celfin	Ceflin
Cereme	Zarar ziyan Ceza ödeme
Ceviz	Goz
Cıbıldak	Islanmak
Cırcır	Fermuar
Cici	Yaşlı kadına denir
Cezgele	Tahtadan yapılan 4 kollu taş taşıma aleti
Cor	Laf
Cip fazla	Çok fazla
Cuvara	Sigara
Culuk	Hindi
Cücük	Serçe
Cürüt	Bahar aylarında geceleri öten bir böcek
Cırındırık	Etin işe yaramazı
Cımaladı	Tırmaladı
Cılgı	Dağ yamaçlarında patika yol
Cıddıl	Tahtanın dış kısmı
Cıvık aş	Duru pişirilmiş pilav
Cılbak	Çıplak
Cıncık	Cam Şişe
Cıllavık	Kanatlı ağustos böceği
Cici	Yaşlı teyze ve amca hanımına deniz

         ( Ç )  

Çalkama	İçerisine Su katılan ayran
Çomça	Ağaç kaşığının büyüğü
Çalkalama	Kıvırarak oynama
Çalgam	Şalgam
Çarkıt	Bozulan bir alet
Çaydannık	Çaydanlık
Çangal	Loğ çekme aleti
Çağal	Ufak taş yığını
Çala (payam)	Badem
Çalı	Dalı dökülmüş
Çardak	Ahşap balkon
Çarkıt	Bozuk
Çanak	Ağaçtan oyulan
Çalma	Kadın başlığında kullanılan bir takı
Çarık	Taze deriden yapılan kışlık ayakkabı
Çalgın	Deli anlamında
Çapıt	Eskimiş yıpranmış bez parçası
Çalli	Erkeklerin oynadığı üçayaklı çubuk
Çavdar	Bir buğday cinsi
Çul	Kıldan yapılan bir sergilik
Çöpür	Keçi kılının işe yaramayanı
Çeralası	Bir beddua çeşidi
Çem	Sık çayır
Çebiş	Doğurmamış keçi
Çekecek	Havuç elma ufalayıcısı bir alet
Çimmek	Banyo yapmak
Çelik	Tahıl ölçme aleti
Çimdik	Bir kişinin elle etini sıkmak acıtmak
Çifte	İki gözlü av tüfeği
Çıkrık	İp bükmeye yarayan bir alet
Çıtanak	Dalda bitişik iki ceviz ve meyve
Çıpkı	Uzun ağaç parçası
Çırpmak	Meyveli ağacı dalından dökmek
Çıtırık	Çetin
Çıtanak	Bitişik büyümüş ceviz meyve türü
Çirtik	Üzüm salkımının küçüğü
Çimdik	Banyo yapma
Çimdik	Bir kişiyi acıtacak şekilde çimdikleme
Çorak olmuş	Tuzlu olmuş
Çor	Öksürük
Çömelmek	Dizleri bükerek bekleme
Çöğdürdü	İşedi anlamında
Çölpeşik	Karmakarışık
Çevirme	Bağ ve bahçe kenarlarına yapılan siyeç
Çüklük	Bebeklerin altına konan naylon

         ( D )  

Dam	Ahşap ev
Darmen	Değirmen
Darak	Tarak
Daban	Tek katlı ev
Daalmı?	Değimli?
Damasımak	Beğenmektir
Darcık	Kuzu derisi
Darbız	Ekime hazırlanan sulanmış tarla
Dabaz	Vücut’ta görülen kabarıklar
Dahra	Genelde bağ budamaya yarayan kesici
Daze	Teyze
Dunna	Çıkıntı
Delanni	Delikanlı
Debelenmek	Birden bire kalkmak
Demin	Az önce
Deri	Perşembe
De hele	Ne söyleyeceksen söyle
Derdi çattı	Hava’nın bulutla kaplanması
Depik atma	Tekme atma
Devlisi gün	Dün
Duşandırık	Öküzlerin ağzına takılır
Duşlamıya	Sen seni yorma
Duluk	Evin bir Kenarı
Dulda	Rüzgâra karşı korunak
Dutacak	Elin yanmaması için iki bez parçası
Duudü	Balta ve keserin ters yönü
Düve	Doğurmamış küçük inek
Düven	Dükkân
Dürme	Tuzlanarak güneşte Kurutulmuş et
Dışlığım gelm	Vakit geçmiyor
Dıkız	Yaş tarla ve çok dolu
Dibek	Ağaçtan oyulmuş çanak
Dil	Ahşap kapı anahtarı
Dinel	Ayak’ta dur
Dirgen	Sap saçma aleti
Dikeç	Kazık çeşidi
Dolama	Kadınların giydiği etek türü
Doğrambaç	Ayrana ve yoğurda ekmek doğramak
Dolambaç	Yolun uzaklığı
Don yumak	Çamaşır yıkamak
Döl	Erkek çocuklar
Dönek	Tarla başı dönüşü
Dölek	Düz ve geniş arazi

        ( E )

Ede	Abi
Ebe	Nine
Endeze	El aletleri
Evlek	Ekin ekerken belirlenir
Eşe Aynışa	Ayşe
Eşiklik	Kapı girişleri
Elenti	Kalburun altına dökülen buğday ve diğeri
Eba bila	Küçük bir uğur böceği
Eğri büğrü	Virajlı patika yol
Ebabila	Uğur böceği
Evraaç	Yuka tahtadan yapılı Ekmek pişirme aleti
Ehliz	Sessiz
Esik	Çukur
Essahmı	Gerçekmi
Ekece	Çok havalı biri
Eşşek	Merkep,
Ekşili aş	Tamtum aşı. Domatesli salçalı pilav
Elleham	Herhalde
Ellik	Ekin biçerken parmaklara takılan aleti
Emmi	Amca
Enecek	Merdiven
Evlik	Zahire konulan bölüm

         ( F )   

Fingirdemek	Yerinde duramamak
Fasıla	Fasulye
Fadıma	Fatma
Farç	Üzüm tepelenen yer
Fatık	Fatma
Fatey	Fatma
Fato	Fatma
Fırıldak	Üçkâğıtçı
Fıstan	Uzun etekli bayan elbisesi
Fistan	Bir kadın elbisesi
Firengi	Kilit çeşidi
Fişne	Vişne
Firez	Hasatı kalkmış buğday tarlası
Firik	Hafif kurumuş tarhana

         ( G )    

Galli	Sincap
Garık	Sebzelerin dikimi için hazırlanan ark
Gamga	Ucu sivri çöp
Garman hort	Birbirine karışmış
Galan	Tamam bundan sonra
Gasnak	Kalbur yapımında kullanılan çok yuka tahta
Gameti bükük	Beli bükülmüş
Gamaş	Sık oturmak
Gayde	Şarkı ve türkülerde makam
Gayım	Sağlam
Gazi	Bir takıntı türü takı
Gullap	Kapı menteşesi
Gucaklık	Kiler
Gurk	Ceviz fidanı olan yer
Gulaasma	Boş ver
Gurk yayma	Tavuk yavruları
Gurbanım size	Seni yaratana gurbanım anlamında
Guz	Güneş görmeyen dağ yamacı
Gufa	Büyük üzüm sepeti
Gubar	Suyu olmayan sulanmayan tarla
Guzlacı	Gebe
Gunna	Ocağın bir köşesine denir
Gundak	Silahın ağaç kısmına yapılan
Guzlamak	Doğurmak
Ger	Cevizin ilk dış kabuğu
Geradi	Gerekti
Gedik	Küçük Tepe
Gem	Buğday sapın ezmek için tahta alet
Gişi	Kadının kocasına seslenişi anlamında
Gicişme	Kaşıntı
Gil,gil	Bir çeşit kuş darısı
Geliç	Çok sert bir ot çeşidi
Goz	Ceviz
Goynudolu	Hamile
Goortmak	Bırakmak
Goska	Çok havalı biri
Goruk	Üzümün yetişmemiş hali
Gocoğlan	Yaşlanmış
Goncu kısa	Cimrilik
Guzlamak	Doğum yapmak
Gözel	Güzel
Gölük	At, Eşek, Katır, yük taşıyan anlamında
Göy	Mavi
Göy	Daha olgunlaşmamış ekin
Göcek	Yeni biten buğday
Gön	Sığır derisi
Gıskaç	Kızgın demir tutmaya yarar
Gıska	Soğanın çok küçüğü
Gırat	20 kiloğramlık bir ölçü küleği
Gınnap	Sert ve sağlam iplik
Gıyık	Büyük iğne
Gıklık	Koyun keçi yünü kırkma bir nevi makas
Görüm	Görümce
Göz	Pınar
Göbelek	Mantar
Gülle	Taştan yapılmış yuvarlak
Gümbürdek	Geniş göl
Gübür	Çürümüş ceviz yaprağı

         ( H )  

Halbır	Elek cinsi, kalbur
Hayva	Ayva
Hayvah	Eyvah
Hayma	Çalılardan yapılan yazlık ev
Hanek	Boşa zaman geçirmek
Hapap	Takunya
Haral	Büyük çuval
Hacı hamza	Bir armut
Hanedan	Bir aile büyüğü
Hatırıp	Çiftçiye lazım olan
Hamamlık	Banyo
Hayat	Altkat evlerin girişi
Hayma	Çalıçırpıdan yapılmış yaz evi
Hırkız	Hırsız
Hızmat	Bir kişiye yardım etmek
Hılt oldum	Çok yoruldum
Hışım çıktı	Çok yorgunum
Himibir etme	Birileriyle gizli anlaşma
Hoyuk	Korkutucu anlamında
Horanta	Çocuk çokluğu
Holuk	Yağmur suyunun akması için oyuklu ağaç
Hol	Tavuk için tek yumurta
Hu	Çalıdan yapılan bağ evi
Hedik	Nohut, Buğday karışımı pişirilmiş yiyecek
Hergele	Yük taşımaya yarayan tahta
Herif	Aile reisi erkek
Hetif	Üzüm tanesi
Hezen	Kalın ağaç
Herdem	Renkli tül, bez
Helik	Kar aleti ve ufak taş
Hetif	Üzüm tanesi
Hüyük	Bağ içerisine yapılan ahşap ev
Höllük	Çocukları belemek için yumuşak toprak
Hurç	Büyük bez parçası
Hümbek	Arakesme oyununda kullanılır 1 taş
Hüs	Sus
Hüngür hün.	Bağırarak ağlamak

        ( I )   

Irgalamak	Meyveli ağacı sallamak
Isırgan otu	Çoban çökerten yakıcı bir ot
Iğdışlanma	Yürürken sallanmak
Irgat	İşçi
Irbık	Abdest suyu koyulan ibrik
Ihtı	Rüzgârın esmediği dere
Irado	Radyo
Iramazan	Ramazan
Irahat	Rahat

          ( İ )

İzar	Kara çarşaf
İnamsaama	Gök kuşağı
İtaa	Kuzu derisi
İncaz	Can eriği
İlaan	Büyük leğen
İtibunnu	Kuş burnu
İğ	Yün ipi eğirmeye yarayan bir alet
İplerim	Gönderirim
İbik	Bir köşe
İşlik	Marangoz ustasının tezgâhı
İlişkit	Etli sucuk
İtibunnu	Kuşburnu
İtayağı yemiş	Yerinde durmayan çok gezen anlamında
İsnehan	Pazartesi
İsnehan ötesi	Salı

        ( K )   

Karsambaç	Kar ile pekmezin karışımı
Katık	Ayran
Kamaş	Sıklaşmak
Kayış	Kemer
Kaşıklık	Söğüt çubuğundan yapılan kulplu sepet
Kapıt	Kışlık, uzun bir erkek paltosu
Kav	İçi boş anlamında
Kasnaklık	İnce tahta
Kaş	Arkın kenarı
Kabak cücüğü	Küçük kabak
Kâh	Ufak tepe
Kemçik	Ağzı çökük
Kesik	Benzi sarı hasta anlamında
Kes	Samanın en irisi
Kele	Yazık
Kendir	Ot’tan yapılan uzun ip
Keskenmek	Vurmaya hazır
Kebe	Bir tür giyecek Kapıt
Kefen	Dikenli bir bitki
Kepcik	Yayılan ayranın loru
Kelpeten	Kerpeten anlamında
Kesnik	Sütün ekşimesi anlamanda
Koruk	Olgunlaşmamış üzüm
Kolan	Yassı bir ip
Kocamsımış	Kocamış ve yaşlı anlamında
Konak	Bir tür darı cinsi
Koyak	Dağ yamacı
Kokuşmuş	Bir kaynak suyunun Kuruması anlamında
Köynek	Beyaz bezden yapılan İç çamaşır
Kösüre	Balta keskinleştirici taş türü
Kötek	İri sopa
Kötürüm	Çok zayıf hasta
Köm	Kışın dağda davar beslenen ev
Kömbe	Az kalınca edilmiş küçük ekmek
Közleme	Pişirilmiş bir köfte türü
Kösele	Ayakkabı yapılan deri
Kubar	Susuz tarla
Kuz	Güneş görmeyen yer
Kum kumu	Bir sürüngen
Kucaklık	Evin zahire konan bölümü
Kutnu	Bir tür kumaş
Kuymak	Pekmezden yapılan bir tatlı türü
Kuşgana	Orta boy bir bakır kazan
Külek	Ayran süzücü
Küllük	Genelde köylerde kül dökülen yer
Kürük	Yeni doğmuş eşek sıpası
Kütük	Et, ve ot dövmeye yarar
Küldöken	Ev hanımı
Küsaan	Çabuk küsen
Küşne	Hayvan yiyeceği
Kıska	Soğanın en küçüğü
Kıskaç	Elbise mandalı
Kırma	Pekmez yapılan bir tatlı türü
Kınnap	Sağlam ip
Kırık	Odun ufağı
Kırıntı	Dalsız çalı
Kirmen	Ağaçtan yapılmış 4 kanatlı yün eğirici
Kikirdek	Acele, Acele gülmek
Kirpit	Kibrit
Kile kile	Meyvenin peş peşe dökülmesi
Kirez	Kiraz

         ( L )   

Lağap	Takma isim
Labıt	Çiftçi mesesinin arka ucuna takılan demir
Lor	Yavan Çökelik
Loğdur	Ahşap ev üzerinde olur

        ( M )  

Malamat	Rezil, Berbat
Malaama	Ezilmiş buğday saman ve taneli hali
Maadanız	Maydonoz
Mahana	Bahane
Maraklanmak	Öfkelenmek sinirlenmek
Mahrama	Mendil
Masere	Pekmez yapılan ocak
Malihülya	Düşünmek
Maspispis	Kedi çağırmak
Malama	Sap saman buğday yığını
Merem	Meryem,
Mezer	Mezar anlamında
Mehezsiz	Lafını bilmeyen kışkırtıcı
Melengiş	Menengiç
Meses	Çiftçinin kullandığı uzun sopa
Mırık	Çamur anlamında
Mıırtlaç	Zayıf hasta
Mık	Çivi anlamında
Mıkaat ol	Sahip ol anlamında
Mısdık	Mustafa anlamında
Mırs	Cimri anlamında
Misir	Mısır darısı
Mihençi	Gözetleyici
Miheklenmiş	Çürümüş
Mısdafa	Mustafa
Möhör	Mühür
Mürdün	Manila kalın demir anlamında
Müzefir	İspiyoncu

         ( N )  

Naakıt	Ne zaman
Narpız	Yarpız
Namtı	Sapsız bıçak
Naylon	Römork, muşamba anlamında
Nootuyon	Ne yapıyorsun
Noldu	Nereniz ağrıdı
Notuyon	Ne yapıyorsun
Nohot	Nohut anlamında
Nusük	Yüzük
Nişe	Buğdaydan yapılan

        ( O )   

Omaç	Pekmezden yapılan bir yiyecek
Omar	Ömer
Omça	Dalsız ağaç
Oklaaç	Oklava
Oma	Bel’e yakın kısım
Odalaca	Küçük demir küreği

        ( Ö )   

Ökünmek	Taklit etmek
Ötan	Üç gün öncesi
Ökle Gel	İneği çayıra bağla
Örtme	Üzeri oda alt kısmı yol olan geçit
Örtülük	Yatak yorgan konulan yer
Ötlek	Korkak manasına gelir

        ( P )   

Palıt	Meşe ağacı
Payam	Badem
Patata	Patates
Pandıl	Semerin kayışı
Pahıl	Mırs
Pece	Baca
Peydah oldu	Aniden karşımda gördüm
Penes	Eski para
Peşkir	Ufak el havlusu
Pırtı	Yeni kumaş ve Ev eşyası anlamında
Pıtırtı	Ufak bir ses duymak
Pin	Tavuk kümesi
Picik	İneğin yeni doğmuş yavrusu
Pirt pirt	El uzatarak inekleri çağırmak
Pirpirim	Semizotu
Pus pus	Tavukları yakalamada denir
Pürçüklü	Havuç
Püraan	Ağaç bedeninde oluşur
Portak	Kaç
Pöhrek	Taştan yapılmış suyolu
Püsük	Kedi

        ( R )

Rafan	Biraz hızlı ve rahat yürüyen at
Ranza	Karyola

        ( S )   

Sadana	Vurdumduymaz
Saban	Çift sürme aleti
Sal	Kalın tahtadan yapılmış pekmez konulan
Safralık	Kahvaltı
Sandala	Sandalye
Samı	4 tane kısa sopa
Satır	Su taşınan kulplu bir kap
Samı ipi	Çiftçiler kullanırlar
Sakık	Mesesin ucuna çakılan küçük çivi
Sarat	Seyrek dokunmuş kalbur
Sarerik	Kayısı
Sehat	Saat
Söot	Söğüt
Seki	Oturmak için dölekleşen yer
Selamlık	Kapı girişi holü
Serpene	Bağ’da kullanılan bir değnek
Sundurma	Kalın bir sopa
Sufan	Soğan
Suluk	Taze kenger kökü ve sulu tarla
Sufra	Sofra
Sütlaan	Telemenin ham maddesi
Süyük	Kenar fazlalığı
Sümsellenme	Tembelleşme
Süve	Kapıların dış kenarına çivilenen tahta
Sürk	Vücutta kızarıklar
Sümüt	Bulgurun elentisi, simit
Süraaç	Kapıları içten kilitleyen sürgülü mandal
Sürgü	Bulaşık yıkamak için bir sünger
Südük	İdrar
Süllüm	Ağaç ve taş Merdiven
Sümbül	Ağaç ve taş Merdiven
Sıçan	Fare
Sırık	Dalı yontulmuş ince uzun ağaç
Sındı	Büyük terzi makası
Sıyırgı	Kar kürüme aleti
Sıyıpmak	Kışın kar üzerinde kaymak
Sınnap	Çetin
Sıfın	Çok dik yamaç
Sırım	Deriden yapılan ince bir ip
Sılacı	Gurbet’çi
Sille	Tokat
Sirke	Bit yavrusu
Silek	Kar yığını
Sicim	Keçi kılından yapılmış uzun ip

         ( Ş )

Şapta	İnce ve uzun ağaç
Şaplak	El ile bir kimseye hızlı vurmak
Şayak	Kara şalvar
Şavrın devre	Suçlusun
Şarmıta	Bir nevi hakaret içeren söz
Şakşak	Alkışlamak
Şoora	Çorba
Şelek	Sırtında yük ve buğday taşımak
Şefteli	Şeftali
Şıkırdım	Meyve ağaçlarının sık meyvelisi
Şivşek	Ucu ince batıcı demir
Şipşip	Damlama
Şişe	Cam cıncık

         ( T )  

Taak	Silah sesi
Taman	O öyle değil anlamında
Tavatır	Çok mükemmel
Tamtum aşı	Salçalı pilav
Tamatos	Domates
Tabesi almış	Midesi götürmüş
Tiyek	Üzüm ağacı
Titsindim	Tiksindim
Tiringiz	Her yemeği yemeyen yemek seçen
Temek	Pencere
Tembih	Bir işinin yapılmasını emretmek
Teleme	Sütten yapılan bir yiyecek
Tebelleşolma	Yakamı bırakmıyor anlamında
Tezgit	Hızlı yürümek
Tef	Üzüm çürümüşü
Terezi	Terazi
Tokaç	İnce saplı ağaç
Topuç	Ağaç saplı 5 kiloluk demir
Tomatos	Domates
Tokurdak	Bakırdan yapılan bir zil çeşidi
Tufan koptu	Evine figan kuyuldu
Tort	Üzüm bağının kesilmiş kökleri
Tusba	Kaplumbağa
Tusturuk	Şişme balon
Tos dönmez	Aksi anlamında
Töde	İçi boşaltılmış ağaç bedeni  baca
Tustu	Küstü anlamında
Tuhlum	Hasta ve halsiz anlamında
Tülek	Kurnaz kişi anlamında

         ( U )  

Uflak	İri mutfak bıçağı
Urupla	Çelik gıratın en küçüğü külek
Ufra	Un elentisi
Usul	Yavaş
Uluk	Çürümüş
Undurma	İçine kapanarak düşenmek
Urup	Çeyrek 4 de bir parça demek
Urtmek	Sert ve iri soğan dalı
Urumu Dut’u	A hududu
Uruplaa	25 kilonun dörtte biri
Urtmek	Üğürtmek
Uyluk	Kalça ile diz arası bölüme denir
Uçluk	Kısa iplik
Uyuşuk	Hareketsiz anlamında

         ( Ü )

Ütme	Kesilmiş tavuğun tüylerini yakma
Üvez	Sivrisinek

         ( V )  

Velhan

Nadas a bırakılan tarla

         ( Y )

Yannık	Ayran saklama kabı
Yanı Eğri	Börek
Yalbırdak	Tek giyisi
Yayma	Çıplak merkep yükü anlamında
Yavşak	Bit yavrusu
Yalak	Genelde kedi köpeğin yemek kabı
Yal	Köpeklere verilen yemek artığı
Yalkı	Dalda gözüken tek Ceviz
Yarpak	Yaprak
Yapağı	Keçeleşmiş keçi kılı
Yelikti	Bileği ağrımak
Yekinmek	Ayağa kalkmak
Yeroynadı	Deprem oldu
Yılgın	Dere kenarlarında biten ince çalı
Yırak	Uzak anlamında
Yilmirti	Uzaktan ani bir şey görmek
Yonnuk	İstirahat
Yörep	Meyilli tepe yamacı
Yumuş	Birine iş yaptırmak
Yonuz	Bir erik türü ve lakap

         ( Z )

Zabın	Zayıf
Zahmarı	Kış ayı zemheri
Zahralık	Kiler
Zabun	Zayıf
Zubun	3 etekli bayan giyisisi
Zahra	Buğday arpa nohut gibi tahıllar
Zomp	Kalın bedenli ağaç anlamında
Zubun	Geleneksel bir giysi, üç etek
Zembil	Üzüm kufası
Zeenep	Zeynep
Zınnık	Bir dirhem vermem
Zıllamak	Öfkeli konuşma
Zibillik	Hayvan dışkısının istif edildiği yer
Zillenme	Ekilmiş buğdayın topraktan yeni bitmesi

Yöre: Çağlayancerit

Çağlayancerit lehçeli yöresel sözler

Kaynak Kişi: Âşık Ali Ataş

Derleme Yılları: 2000–2015

Güncelleme Tarihi: 02 Kasım 2015

4